Historia
Opr. Janusz Kuligowski (TPMM)
Lokacja i rozkwit
Mińsk Mazowiecki jest jednym z najstarszych miast we wschodnim Mazowszu. Jako osada targowa, istniał już w XIV w. W źródłach średniowiecznych i późniejszych zwany był najczęściej jako Mensko, Mynsko, Minsko, Miensko i Mińsk. Nazwa zapewne pochodzi od pobliskiej rzeki Mieni, w której dorzeczu koncentrowała się kolonizacja tych terenów, wchodzących w skład ziemi czerskiej księstwa mazowieckiego. Na początku następnego wieku zmienił się status osady. 29 maja 1421 r. książę mazowiecki Janusz I nadał jej przywilej lokacyjny. Akt ten zezwalał rycerzowi Janowi z Gościeńczyc (Januszowi z Gościańczyc) herbu Prus III, właścicielowi osady Mińsk, na założenie gminy miejskiej na prawie chełmińskim. We wschodnim Mazowszu była to jedna z pierwszych lokacji prywatnego miasta.
W okresie średniowiecza miasto rozwijało się na lewym brzegu rzeki Srebrnej i do XVI w. tej naturalnej granicy nie przekraczało. Z okresu lokacji zachował się prostokątny rynek (obecnie Plac Stary Rynek) z wychodzącymi z narożników ulicami. Przy północnej jego pierzei stanął drewniany kościół, przy którym w 1422 r. erygowano parafię. Jeszcze w tym samym stuleciu powstała szkoła parafialna, która staraniem rodziny właścicieli miasta należała do jednych z wybitniejszych szkół ówczesnego Mazowsza. W 1480 r. jej rektorem był Stanisław z Nart, bakałarz sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Szkoła ta zachowała swoje znaczenie w następnym okresie (w XVI w. i na początku XVII w.). W 1468 r. miasto otrzymało potwierdzenie i rozszerzenie przywileju lokacyjnego, w tym prawo do cotygodniowych targów, trzech dorocznych jarmarków i przywilej na łaźnię, natomiast w 1523 r. termin czwartego jarmarku. Po rozszerzeniu swoich praw Mińsk stał się jednym z ważniejszych ośrodków lokalnych ziemi czerskiej, na co wpływ miało też jego usytuowanie na trakcie łączącym Czersk z Liwem, ówczesnych ważnych miast książęcych. W tym czasie znacznie rozwija się rzemiosło i handel popierane przez właścicieli miasta, którzy przyjęli nazwisko Mińscy. Przez rozrost dóbr leżących wokół Mińska stworzyli oni klucz, który stał się podstawą wzrostu znaczenia tej rodziny, zaliczanej do mazowieckiej elity feudalnej późnego średniowiecza. W drugiej połowie XV w. dwóch synów Jana z Gościeńczyc należało do grona dygnitarzy na Mazowszu. Ścibór w latach 1463/64–1471 był biskupem płockim, a Jakub pod koniec życia miał najważniejszą na terenie księstwa kasztelanię czerską. Szczytowy okres świetności rodu Mińskich przypadł na początku XVII w., kiedy to Stanisław Miński został podkanclerzym koronnym króla Zygmunta III Wazy. W XVI w. Mińscy ufundowali murowaną gotycką farę, która po licznych przekształceniach otrzymała obecną bryłę w stylu neobarokowym. Wiek XVI jest szczytowym okresem rozwoju miasta. W jego drugiej połowie Mińsk zaliczany jest do ludniejszych ośrodków miejskich Mazowsza. W 1526 r., po śmierci dwóch ostatnich książąt mazowieckich Stanisława (1524) i Janusza (1526), król Zygmunt Stary inkorporował Mazowsze do Korony.
Wiek XVI jest także okresem świetności państwa polsko-litewskiego. Pomyślny rozwój gospodarczy kraju sprawił, że w tym stuleciu powstała liczna sieć miasteczek, także na wschodnim Mazowszu. Miasta pojawiły się nie tylko w okolicach Mińska: Kuflew (1521 r.), Stanisławów (1523 r.), Siennica (1526 r.), Dobre (1530 r.), Kołbiel (1532 r.), ale i w bezpośrednim jego sąsiedztwie, bo na prawym, zachodnim brzegu rzeki Srebrnej. W styczniu 1549 r. król Zygmunt August wydał przywilej na utworzenie miasta Sendomierza należącego do rodziny Wolskich herbu Półkozic, którzy władali częścią mińskich dóbr ziemskich. Układ urbanistyczny tego miasta związany był z urbanistyką renesansową. Zabudowa miasta koncentrowała się wokół kwadratowego rynku (obecnie plac J. Kilińskiego), z którego południowej pierzei wychodził trakt karczewski (obecnie ul. Piłsudskiego). Od wschodu granica miasta biegła wzdłuż rzeki Srebrnej, a od północy do terenów dworskich. Podmiński Sendomierz miał jednak krótki żywot swojej samodzielności. Został wchłonięty przez Mińsk – silniejszy organizm urbanistyczny. Powstałe wokół Mińska wspomniane miasteczka również nie stanowiły rzeczywistej konkurencji i miały tylko lokalne znaczenie (prawa miejskie utracą jednak znacznie później, bo w XIX w.).
Okres upadku, rozbiorów i I wojny światowej
W II połowie XVII w. załamała się gospodarka miejska. Upadek ten, tak widoczny po potopie szwedzkim, dotknął większość miast Mazowsza, spowodował zmianę charakteru miasta z rzemieślniczo-handlowego na rolniczy. Liczba mieszkańców spadła do około 350 osób. Od końca XVI w. miastem władał jeden lub kilka rodów szlacheckich. Wśród kolejnych (po Mińskich) właścicieli miasta i dóbr mińskich można wymienić w XVI w. Leśnowolskich herbu Pierzchała i Hlebowiczów herbu Leliwa, od których pochodzi herb miasta. W XVII w. byli nimi Warszyccy h. Awdaniec, a w następnym stuleciu Opalińscy h. Łodzia, Pociejowie h. Waga, Borzęccy h. Półkozic. Za panowania Piotra Borzęckiego miasto osiągnęło dno upadku. Sam właściciel kwestionował nawet prawa miejskie Mińska. W 1790 r. zakazał odbywania targów, a mieszczan pragnął zamienić w wiejskich poddanych. W 1807 r. miasto i dobra mińskie nabyła na licytacji w Dubnie rodzina Jezierskich h. Nowina, a w 1870 r. Seweryn Doria-Dernałowicz h. Lubicz (Dernałowiczowie byli ostatnimi właścicielami mińskich dóbr, do 1944 r.).
Po upadku I Rzeczypospolitej w 1795 r. Mińsk znalazł się na krótko w zaborze austriackim, następnie w 1809 r. w Księstwie Warszawskim, a od w 1815 r. w Królestwie Polskim (zabór rosyjski). W 1818 r. mińska parafia została przydzielona do archidiecezji warszawskiej. W XIX stuleciu nastąpiło powolne ożywienie gospodarcze miasta i wzrosło jego znaczenie. W Królestwie Polskim Mińsk znalazł się w obwodzie stanisławowskim powiatu siennickiego. Od 1816 r. był siedzibą władz administracyjnych tego obwodu, przekształconego w 1842 r. w powiat stanisławowski (powiat siennicki uległ likwidacji). Ukazem z 31 grudnia 1866 r. Królestwo Polskie zostało podzielone na 10 guberni i 85 powiatów, w tym został ustanowiony powiat miński. W 1868 r. władze rosyjskie zmieniły jego nazwę na Nowomińsk, aby odróżnić od Mińska na Białorusi. Przebudowa traktu brzeskiego w latach 1818–1823 pozytywnie wpłynęła na rozwój miasta. W tym okresie w mieście funkcjonowała fabryka sukna, warsztaty garbarskie oraz gorzelnia. W 1827 r. Mińsk liczył 570 mieszkańców, w 1880 r. już 2940, a w 1909 r. 5547 mieszkańców. W okresie powstań narodowych, które miały miejsce w XIX w., miasto i okolice były terenem licznych walk, potyczek i przemarszów wojsk powstańczych i rosyjskich. W 1831 r. wojsko polskie walczy dwukrotnie z oddziałami wroga na terenie miasta (26 kwietnia i 14 lipca), natomiast w 1863 r. powstańcy dwukrotnie atakowali wojska carskie stacjonujące w mieście (w nocy z 15/16 kwietnia oraz z 17/18 maja). W II połowie XIX w. nastąpił dalszy rozwój miasta, przyspieszony oddaniem do użytku przechodzących przez Mińsk linii kolejowej Warszawa-Terespol (1866–1867) i w jego pobliżu Pilawa-Tłuszcz (1897). Miasto rozwijało się w kierunku południowym. Na przełomie XIX i XX w. za torami kolejowymi powstała dzielnica willowa. Pod koniec lat 90. XIX w. otwarto największy – istniejący do dziś zakład – Filia Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Machin i Odlewów K. Rudzki i Spółka w Warszawie (obecnie FUD S.A.), produkujący konstrukcje mostowe, turbiny oraz pociski i jaszcze artyleryjskie. Fabryka zasłynęła z budowy mostów w Królestwie i Cesarstwie Rosyjskim (mosty na rzekach Amur, Dźwina, Newa i Wołga). Jako jedna z pierwszych na świecie zastosowała spawalnictwo w połączeniu konstrukcji stalowych. Pierwsze w Europie mosty drogowe o konstrukcji spawanej wybudowała właśnie Fabryka Rudzkiego na rzece Słudwi pod Łowiczem (1928–1929). W 1903 r. powstało Towarzystwo Spółdzielcze „Oszczędność”, a w 1906 r. Towarzystwo Dobroczynności. W 1909 r. została ustanowiona, obecnie istniejąca przy ulicach Spółdzielczej i Traugutta parafia starokatolicka mariawitów (konsekracja nowobudowanej świątyni miała miejsce w 1911 r.).
Na początku drugiej dekady XX w. miasto przekroczyło 10 tys. mieszkańców, z czego przeszło 4 tys. stanowiły osoby wyznania mojżeszowego. W okresie I wojny światowej miasto poszerzyło swoje granice na zachodzie i południu, dzięki przyłączeniu wsi Goździk. Zmieniła się również nazwa urzędowa miasta z Nowomińsk na obecną Mińsk Mazowiecki (1916).
II Rzeczpospolita
11 listopada 1918 r. odziały Polskiej Organizacji Wojskowej, wśród których znajdowali się członkowie miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej – powołanej w 1881 r., rozbroiły na terenie miasta niemieckie wojska okupacyjne, kończąc tym samym 123-letni okres zaborów. Bytowi odrodzonego państwa polskiego najbardziej zagrażała bolszewicka Rosja, której armia w sierpniu 1920 r. podeszła pod Warszawę. Zwycięstwo wojsk polskich w Bitwie Warszawskiej ocaliło naszą Ojczyznę przed kolejną utratą niepodległości. Końcowy epizod „Cudu nad Wisłą” rozegrał się pod Mińskiem. Tu bowiem spotkały się zwycięskie oddziały z dwóch polskich frontów, atakujące z przedmościa warszawskiego (15 DP) i spod Dęblina – jednostki Grupy Uderzeniowej marszałka Józefa Piłsudskiego (14 DP). W późnych godzinach popołudniowych 17 sierpnia Mińsk został wyzwolony. Jeszcze tego samego dnia do miasta przybył ze swoim sztabem gen. Józef Haller, a następnego dnia rano, sam Naczelny Wódz – Józef Piłsudski.
W okresie międzywojennym nastąpiła znaczna poprawa stanu zagospodarowania miasta. Wybudowano elektrownię miejską (1925–-1926) i w znacznym stopniu je zelektryfikowano. Część ulic uzyskała twardą nawierzchnię. Pod koniec lat 30. XX w. wybudowano nową szkołę podstawową i liceum, ośrodek zdrowia oraz budynek Starostwa i Wydziału Powiatowego. Rozwija się szkolnictwo podstawowe i średnie, powstają nowe instytucje kulturalne – biblioteki i kino przy ul. Piłsudskiego (które trzykrotnie zmieniało nazwę „Iluzjon”, „Polonia” i „Apollo”) oraz przy Fabryce Rudzkiego – kino „Strażak”, aktywnie działała sekcja kolarska Mazowieckiego Towarzystwa Kolarskiego, Towarzystwo Sportowe „Mazovia” i Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe. W tym okresie głównym źródłem utrzymania mieszkańców był przede wszystkim handel i rzemiosło. Poza Fabryką Rudzkiego mińszczanie znajdowali zatrudnienie w Zakładach Przemysłu Metalowego I. Fogelnesta w Stojadłach oraz w kilku drobnych zakładach na terenie miasta, zatrudniających od 1 do 20 osób (wytwórnie wód gazowych, kaszarnie, mydlarnie, gręplarnie, fabryki wyrobów galanteryjnych, młyny czy zakłady wyrobów cementowych), a także w Warszawie, do której od 1937 r. mogli dojeżdżać elektrycznymi pociągami. Miasto, które dotychczas rozwijało się w kierunku południowym i zachodnim, zaczęło rozwijać się również w kierunkach północnym i wschodnim. W 1937 r. ostatecznie przyłączono nową dzielnicę „Miasto-Ogród Mińsk” (obecnie Nowe Miasto), żwirownię miejską, koszary i strzelnicę wojskową oraz Kolonię Stasinów i Pohulanki C i D. W latach 1921–1939 r. w mińskich koszarach stacjonował 7. Pułk Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego. 1 czerwca 1936 r. zabicie wachmistrza tego pułku Jana Bujaka przez Judkę Lejba Chaskielewicza była bezpośrednią przyczyną wystąpień antyżydowskich, które zostały stłumione przez policję.
II wojna światowa
We wrześniu 1939 r. miasto było kilkakrotnie bombardowane przez lotnictwo niemieckie. 13 września pod Mińskiem Mazowieckim doszło do bitwy Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. Władysława Andersa z wojskami niemieckimi. Oddziałom polskim nie udało się odbić miasta zajętego dzień wcześniej przez nieprzyjaciela.
W okresie okupacji niemieckiej na terenie miasta i powiatu mińskiego prowadzona była ożywiona działalność partyzancka, głównie przez podziemie niepodległościowe Związku Walki Zbrojnej przekształconego w lutym 1942 r. w Armię Krajową (kryptonimy komendy obwodu ZWZ/AK na powiat miński brzmiały „Mewa-Jamnik-Kamień”). Spośród akcji wymierzonych przeciwko okupantowi wymienić można udany zamach na hitlerowskiego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa III Rzeszy – Schmidta – 22 lipca 1943 r. i akcję zniszczenia dokumentów w niemieckim Urzędzie Pracy (Arbeitsamt) – 9 czerwca 1943 r. Na terenie miasta mieścił się obóz jeńców polskich, później francuskich i sowieckich. Miasto w okresie II wojny światowej nie poniosło większych strat materialnych. Duże straty poniosła jednak miejscowa ludność wskutek eksterminacji, głównie ludności żydowskiej. Krwawa likwidacja getta przez niemieckich nazistów miała miejsce 21 sierpnia 1942 r. Większość mieszkańców getta trafiła do obozu śmierci w Treblince. Miasto spod okupacji niemieckiej zostało wyzwolone w ramach akcji „Burza” 30 lipca 1944 r. Oddziały AK wkroczyły pierwsze do miasta, przed jednostkami Armii Czerwonej. W wyniku represji komunistycznych organów bezpieczeństwa 14 grudnia 1944 r. został zamordowany komendant obwodu AK por. Ludwik Wolański „Lubicz”.
PRL i III Rzeczpospolita
Po II wojnie światowej nastąpiła powolna rozbudowa miasta. W 1945 r. liczyło ono 10 500 ludności, w 1971 r. – 24 700, a w 1994 r. przeszło 34 tys. Wraz ze wzrostem ludności powiększał się obszar miasta, który w 1967 r. wynosił 832 ha, w 1986 r. już 1311 ha, a w 2008 r. 1318 ha. Powstawały nowe zakłady pracy (m.in. Mińskie Zakłady Obuwia, Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, Mazowieckie Przedsiębiorstwo Robót Instalacyjnych, Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego), zmodernizowano istniejące przedsiębiorstwa. Od końca lat 60. XX w. nastąpił rozwój budownictwa mieszkaniowego spółdzielczego i jednorodzinnego. W tym okresie nastąpiła też wyraźna poprawa w zakresie szkolnictwa zawodowego. Powstały cztery zespoły szkół zawodowych. Po 1990 r. liczba szkół podstawowych i średnich uległa dalszemu powiększeniu. Dużym osiągnięciem było wybudowanie urządzeń wodnokanalizacyjnych, gazyfikacja miasta i rozbudowa osiedli mieszkaniowych, a także uruchomienie magistrali wodociągowej i stacji uzdatniania wody. 25 grudnia 1984 r. została erygowana w Mińsku druga parafia rzymskokatolicka p.w. św. Antoniego z Padwy, obecnie też sanktuarium tego świętego. Od 29 maja 1994 r. Mińsk Mazowiecki ma dodatkowy przystanek kolejowy PKP Mińsk Mazowiecki – Anielina.
W czerwcu 1975 r. miasto straciło status powiatowego i zostało przyłączone do nowo utworzonego województwa siedleckiego. W 1990 r. został przywrócony samorząd terytorialny. Mińsk stał się siedzibą urzędu rejonowego obejmującego 13 gmin. Na skutek kolejnej reformy administracyjnej kraju z 1 stycznia 1999 r. został reaktywowany powiat miński obejmujący 10 gmin wiejskich (Cegłów, Dobre, Dębe Wielkie, Halinów, Jakubów, Latowicz, Mińsk Mazowiecki, Mrozy, Siennica, Stanisławów), jedną gminę miejsko-gminną -– Kałuszyn oraz trzy gminy miejskie (Mińsk Mazowiecki, Sulejówek i Wesoła). Powiat ten wszedł w skład woj. mazowieckiego i jest zaliczany, pod względem wielkości, do największych powiatów ziemskich (27. miejsce). Od stycznia 2014 r. w skład powiatu mińskiego wchodzą 2 gminy miejskie (Mińsk Mazowiecki i Sulejówek), 3 gminy miejsko-wiejskie (Kałuszyn, Halinów i Mrozy) i 8 gmin wiejskich (Cegłów, Dębe Wielkie, Dobre, Jakubów, Latowicz, Mińsk Mazowiecki, Siennica i Stanisławów).
Dzięki promocyjnej polityce władz samorządowych nastąpił intensywny rozwój handlu i rzemiosła, a także kultury i sportu. Mińsk stał się miastem o dużym i atrakcyjnym terenie nie tylko dla inwestora krajowego, ale i zagranicznego. Zadbano o infrastrukturę sportową, m.in. 27 listopada 1996 r. oddano do użytku korty tenisowe przy ul. Stefana Kardynała Wyszyńskiego, a na przełomie pierwszego i drugiego dziesięciolecia XXI w. nowoczesne boiska sportowe, w ramach programu „Orlik” przy mińskich szkołach podstawowych i gimnazjalnych oraz hale sportowe przy Szkole Podstawowej nr 2 im. Dąbrówki (2000), Gimnazjum Miejskim nr 3 im. Janusza Kusocińskiego (2005), Szkole Podstawowej nr 1 im. M. Kopernika (2012), lodowiska (2006) i wreszcie Aquaparku (nowoczesnego kompleksu sportowo-rekreacyjnego – krytej pływalni z lodowiskiem sezonowym - styczeń 2010). Do sukcesów władz samorządowych (2010–2014) można zaliczyć ponowne uruchomienie w obiekcie Gimnazjum Miejskiego nr 3 Szkoły Podstawowej nr 4 i utworzenie Zespołu Szkół Miejskich nr 2 oraz na terenie Zespołu Szkół Miejskich nr 1 przy ul. Kopernika oddanie nowoczesnej hali sportowej, a także zmodernizowanie placów zabaw przy szkołach podstawowych nr 1 i 5, w ramach programu „Radosna Szkoła” i rozpoczęcie w 2013 r. rozbudowy Miejskiej Szkoły Artystycznej.
26 maja 1996 r. wystartowała I edycja Biegu Ulicznego „Mazowiecka Piętnastka” na dystansie 15 km, którego głównym organizatorem jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Bieg ten cieszy się wielkim zainteresowaniem biegaczy krajowych, ale też i zagranicznych (do 2025 r. odbyło się XXIX edycji).
Mińsk Mazowiecki jest miastem tętniącym kulturą. Spośród wielu imprez kulturalnych należy wymienić m.in.: Dni Mińska obchodzone na pamiątkę lokacji miasta 29 maja, Święto Lotnicze, połączone z festynem na lotnisku w pobliskim Janowie, którego głównym organizatorem jest 23. Baza Lotnictwa Taktycznego,3-dniowy Festiwal 4 M – Mińsk Mazowiecki Miasto Muzyki organizowany od 2011 r. przez mińskie stowarzyszenia oraz Miejski Dom Kultury, Letni Festiwal Orkiestr Dętych organizowany od 2009 r. w sierpniu, którego główną atrakcją jest paradny przemarsz orkiestr dętych ulicami miasta. Warto dodać, że wiele imprez i uroczystości miejskich uświetnia Orkiestra Dęta Miasta Mińsk Mazowiecki powstała w 1991 r. Świętem folkloru jest coroczny Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych wspierany przez Mazowieckie Centrum Kultury.
Od 2008 r. miasto jest głównym organizatorem Festiwalu Jana Himilsbacha, podczas którego wręczana jest nagroda „Monidło” najlepszemu aktorowi niezawodowemu oraz KAFEL dla aktora niezawodowego.
Od 1996 r. w Mińsku organizowany jest Rajd Weteranów Szos. Od 2011 r. Klub Dawnych Motocykli „Magnet” i Muzeum Ziemi Mińskiej organizuje Miński Zlot Pojazdów Zabytkowych „Warkot”.
Święta 7. Pułku Ułanów Lubelskich organizowane przez Towarzystwo Pamięci 7. Pułku Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego, są okazją do zlotów miłośników kawalerii w Mińsku Mazowieckim oraz organizacji turniejów rycerskich Jana z Gościańczyc przez mińskie Bractwo Rycerskie i Muzeum Ziemi Mińskiej.
Przeobrażenia społeczno-polityczne i gospodarcze nie ominęły mińskiego garnizonu. W Mińsku po jednostkach Wojskowej Służby Wewnętrznej (do 1990 r.) i Żandarmerii Wojskowej, w latach 1995–2005 stacjonowała 2. Mińsko-Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. dyw. Franciszka Kleeberga i ponownie Żandarmeria Wojskowa (Oddział Specjalny ŻW i Centrum Szkolenia Żandarmerii). Na przełomie 2000 i 2001 r. 1. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa” (Janów, Barcząca) został rozformowany, a w jego miejsce utworzona została 1. Eskadra Lotnictwa Taktycznego „Warszawa” i 23. Baza Lotnicza. 1 stycznia 2009 r. na terenie lotniska rozpoczęła działalność 2. Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza, do której zadań należy utrzymanie w gotowości sił i środków w Systemie Narodowego Ratownictwa Lotniczego. Żołnierze tych jednostek uświetniają swoją obecnością uroczystości państwowe i inne na terenie miasta i powiatu.
Wraz ze wzrostem liczby mieszkańców i aktywnej postawy wiernych oraz mińskich włodarzy dwóch parafii, zwiększyła się liczba ośrodków duszpasterskich kościoła rzymskokatolickiego. 21 stycznia 1993 r. bp Sławoj Leszek Głódź erygował parafię personalną (wojskową) przy ul. B. Chrobrego, a przy niej bp. Kazimierz Romaniuk powołał ośrodek duszpasterski. 17 września 2006 r. poświęcono i wmurowano kamień węgielny pod budowę świątyni parafialnej p.w. św. Jana Chrzciciela przy ul. gen. K. Sosnkowskiego. Parafia ta w 2011 r. wzbogaciła się o relikwie bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kapelana „Solidarności”.
16 lutego 2007 r. rozpoczął swoją działalność Miński Uniwersytet III Wieku, będący alternatywą aktywnego spędzania czasu dla starszych mieszkańców miasta. Maturzyści natomiast mogą na miejscu zdobywać wiedzę w Wyższej Szkole Nauk Społecznych im. ks. Józefa Majki. Uczelnia ma uprawnienia do prowadzenia studiów pierwszego stopnia z socjologii, pedagogiki i bezpieczeństwa wewnętrznego. Od 2009 r. mieści się ona w skrzydle Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 im. Powstańców Warszawy przy ul. gen. K. Sosnkowskiego.
Od końca lat 90. XX w. władze miasta przywiązują dużą wagę do kontaktów międzynarodowych. Nawiązano współpracę z miastami: Saint-Égrève Saint Egreve – Francja (umowa bliźniaczego partnerstwa 11 listopada 1998 r.), Telsiai – Litwa (17 sierpnia 2000 r.), Pefki – Grecja (17 sierpnia 2000 r.), Karben – Niemcy (porozumienie o przyjaźni 17 sierpnia 2000 r.), Krnov – Czechy (umowa bliźniaczego partnerstwa 26 maja 2001 r.), Lacey – USA (porozumienie miast siostrzanych 9 marca 2005 r.), Orsza – Białoruś (porozumienie o przyjaźni – 24 czerwca 2005 r.), Okręg Telszański – Litwa (porozumienie o współpracy międzynarodowej 10 czerwca 2006 r.), Borodyianka – Ukraina (umowa bliźniaczego partnerstwa 1 czerwca 2008 r.). W 2013 r. burmistrzowi amerykańskiego miasta siostrzanego Lacey – Virgilowi Clarksonowi przyznano tytuł Honorowego Obywatela Miasta Mińsk Mazowiecki. Obecnie miasto utrzymuje relacje partnerskie z pięcioma miastami: Saint-Égrève, Telsiai, Krnov, Borodyanka i Lacey.
Herbem miasta jest szlachecki herb Leliwa z ośmiopromienną gwiazdą. 3 listopada 1936 r. Rada Miejska przyjęła go za herb miasta, a 2 marca 1938 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ostatecznie zatwierdziło (Monitor Polski nr 82, poz. 120). Według zarządzenia MSW opis herbu jest następujący: „W polu błękitnym półksiężyc, rogami do góry obrócony, w środku jego gwiazda ośmiopromienna; półksiężyc i gwiazda – złote". Od lat 90. XX w. miasto ma swoją flagę o barwach żółtej i niebieskiej, stosownie do barw herbu miasta oraz patrona, którym jest św. Jan Chrzciciel.