Miasto Mińsk Mazowiecki

Droga Krzyżowa w kościele parafialnym pw. NNMP w Mińsku Mazowieckim

Początki nabożeństwa Drogi Krzyżowej sięgają średniowiecza. W Polsce jego formuła przyjęła się w XVIII w. Po zatwierdzeniu w 1879 r. przez papieża Leona XIII Stowarzyszenia Ustawicznej Drogi Krzyżowej nabożeństwo upowszechniło się. Pożądanym elementem wyposażenia kościoła stały się stacje męki pańskiej. Ich masowa produkcja przyniosła uproszczoną formę i koloryt oraz mechaniczny sposób powielania. Równolegle funkcjonowały sceny realistyczne oraz te z symbolem krzyża, opatrzone kolejnym numerem stacji.

W mińskiej farze 14 stacji Drogi Krzyżowej kanonicznie erygowano w 1886 r. Akt erekcji zaginął w 1949 r. podczas przeprowadzki ks. proboszcza Władysława Osińskiego. Co najmniej jeden obraz ufundował proboszcz parafii NNMP ks. Franciszek Kołaczewski, który w latach 1862-1878 był archiwariuszem archidiecezji warszawskiej, do 1890 r. proboszczem i dziekanem mińskim, a od 1893 r. kapelanem cmentarza bródnowskiego. W (…) ślady proboszcza poszedł Jan Biernacki – gospodarz ze wsi Brzóze, późniejszy członek mińskiego dozoru kościelnego, który za 85 srebrnych rubli zakupił stację Drogi Krzyżowej. W spisie inwentarza z 19 lipca 1890 r. wartość jednej stacji określono na 65 rubli, zaś w spisie z 17 września 1907 r. na 140 rubli.

Obrazy, a raczej wypukłorzeźby umieszczono w nawie głównej i prezbiterium. Miały kształt małej kapliczki flankowej posiadającej z obu stron kolumienki, na których wsparty był trójkątny szczyt zwieńczony krzyżem. W informacji z 1890 r. zapisano, że stacje posiadały złocone ramy, prawdopodobnie wykonane z drewna dębowego. Wewnątrz zamkniętej półokrągłym łukiem płaskiej niszy znajdowała się łącząca płaskorzeźbę i obraz scena pasyjna. Wykonane były z masy mozaikowej, którą komponowano ze składników mineralnych, wypalano bądź mieszano z klejem. Najprawdopodobniej mińska Droga Krzyżowa powstała w warszawskim Zakładzie Artystyczno-Kościelnym J. Szpetkowskiego i Spółki (filie w Poznaniu i Wilnie).

Wykonane z masy mozaikowej stacje drogi krzyżowej w spisach inwentarza parafii z 1890 r. i z 1907 r. błędnie nazwano oleodrukami. Zapewne tym określeniem administrujący parafią ks. Marceli Karpiński chciał podkreślić ich wówczas sztampowy, seryjny charakter. Ks. Karpiński miał artystyczne zdolności, namalował dla mińskiego kościoła obraz przedstawiający św. Antoniego Padewskiego i św. Rocha.   

W 1977 r. przy usuwaniu ze ścian mińskiej fary starych tynków zdjęto XIX-wieczne stacje Drogi Krzyżowej. Prowadzony przez ks. proboszcza Henryka Kliznera gruntowny remont kościoła zmienił jego wystrój, a stacje zostały przekazane do renowacji do pracowni konserwatorskiej w Krakowie. Niestety, nigdy już nie powróciły na swoje rodzime miejsce i ślad po nich zaginął. Oryginalne stacje zastąpiono lżejszą, bardziej pastelową wersją gipsową. Nowe stacje zawisły w 1979 roku na odnowionych  ścianach świątyni w nawach bocznych. W miejscu dawnych stacji powieszono pozłacane odbłyśniki i kinkiety oświetleniowe.

Nieznane są dokładne losy mińskiej Drogi Krzyżowej, aż do momentu jej odnalezienia po żmudnych poszukiwaniach w kościele pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju w Baniosze pod Warszawą w  2016 roku.  Stacje męki pańskiej odnalazł swoim staraniem Jarosław Belkiewicz. Niestety, zostały odnalezione tylko płaskorzeźby wmurowane w ściany kościoła w Baniosze. Drewniane rzeźbione ramy stanowiące formę kapliczek flankowych prawdopodobnie bezpowrotnie zaginęły lub uległy zniszczeniu. Idea odnalezienia stacji i ich powrotu do Kościoła pw. NNMP w Mińsku Mazowieckim zrodziła się wiele lat temu, szczególnie na prośbę matki Jarosława Belkiewicza, również rodowitej parafianki, a decyzja o podjęciu działań zrodziła się w trakcie koncertu Zespołu Pieśni i Tańca „MAZOWSZE” w kościele parafialnym w 2012 roku z okazji 590. rocznicy erekcji parafii. Zaangażował się on nie tylko w ich odszukanie, ale i rekonstrukcję oraz powrót na dawne miejsce. Pomysł zaakceptował proboszcz parafii NNMP ks. prałat Jerzy Mackiewicz.  Myślą przewodnią działań rekonstrukcji stacji Drogi Męki Pańskiej jest ich odtworzenie i umieszczenie na oryginalnych miejscach w kościele na 600-lecie erekcji parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Mińsku Mazowieckim, które przypada na 2022 rok.